រឿង ៦យ៉ាង ដែលអ្នកគួរដឹងពីណាប៉ូឡេអុង

១. គ្រួសារណាប៉ូឡេអុងមានសញ្ជាតិអ៊ីតាលីច្រើនជាងបារាំង

ណាប៉ូឡេអុង កើតនៅ Corsica នៅថ្ងៃទី ១៥ ខែសីហាឆ្នាំ ១៧៦៩ ពោលគឺ ១៥ ខែបន្ទាប់ពីបារាំងបានទិញកោះនេះពីរដ្ឋ Genoa របស់រដ្ឋអ៊ីតាលី។ ដូចគ្នានឹងជនជាតិ Corsicans ដែរឪពុកម្តាយរបស់គាត់គឺ Carlo Maria di Buonaparte និង Letizia Ramolino បានប្រឆាំងនឹងច្បាប់ Genoese របស់បារាំង ប៉ុន្តែនៅពេលដែលបារាំងបានវាយលុកយ៉ាងខ្លាំងទៅលើក្រុមអ្នកតស៊ូក្នុងស្រុក Carlo បានចាប់ផ្តើមសហការជាមួយពួកគេ។

នៅអាយុ ៩ ឆ្នាំណាប៉ូលេអុងដែលមានឈ្មោះហៅក្រៅថា Nabulio ត្រូវបានបញ្ជូនទៅសាលារៀននៅប្រទេសបបារាំង ជាកន្លែងដែលគាត់រៀននិយាយភាសាបារាំងបានស្ទាត់ តែគាត់មិនដែលបាត់បង់ការសង្កត់សំឡេងភាសា Corsican របស់គាត់ទេ ហើយត្រូវបានមិត្តភក្តិរបស់គាត់ចំអកមើលងាយ ក្រោយមកទៀតទាហានត្រូវបានកាន់កាប់នៅក្រោមបញ្ចារបស់គាត់។

គាត់បានផ្លាស់ប្តូរការគិតបន្តិចម្តង ៗ បន្ទាប់ពីការផ្ទុះឡើងនៃបដិវត្តបារាំងនៅឆ្នាំ ១៧៨៩, ហើយការឈប់សម្រាកចុងក្រោយបានកើតឡើងនៅពេលដែលការប៉ះទង្គិចនយោបាយបានបង្ខំឱ្យក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់រត់គេចខ្លួនពី Corsica ក្នុងឆ្នាំ ១៧៩៣។ បីឆ្នាំក្រោយមកបន្ទាប់ពីរៀបការលើកដំបូងរបស់គាត់ជាមួយ Josephine de Beauharnais គាត់បានធ្វើអោយឈ្មោះគាត់មានសម្លេងដូចភាសាបារាំង ដោយទំលាក់អក្សរ“e”នៅក្នុងឈ្មោះដំបូងរបស់គាត់និងអក្សរ “u” នៅក្នុងនាមត្រកូលរបស់គាត់។

២. ណាប៉ូឡេអុងត្រូវបានចាប់ខ្លួនពីរបទក្បត់ជាតិបន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍ Reign of Terror

នៅដំណាក់កាលដំបូងនៃបដិវត្តបារាំងណាប៉ូលេអុងមានទំនាក់ទំនងជាមួយ Jacobins ក្រុមនយោបាយមួយដែលក្នុងឆ្នាំ ១៧៩៣ និង ១៧៩៤ បានអនុវត្តផែនការ “Reign of Terror” ប្រឆាំងនឹងពួកអ្នកប្រឆាំងដែលគេដឹងថាជាចលនាដែលជម្រុញចិត្តដោយភាពនិយមច្រើនជាងមនោគមវិជ្ជា។ នៅចុងឆ្នាំ ១៧៩៣ គាត់បានដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការដណ្តើមយកទីក្រុងពីកងកំលាំងអង់គ្លេសនិងរាជានិយម។ បន្ទាប់មកទៀតលោក Augustin Robespierre – ជាបងប្រុសរបស់ Maximilien Robespierre មេដឹកនាំ de facto នៃប្រទេសបារាំងក្នុងកំឡុងពេល “រជ្ជកាលនៃភេរវកម្ម” – បានចាត់ទុកគាត់ថាមាន“ គុណសម្បត្តិដ៏លើសលុប។

ទោះបីជាមានអត្ថប្រយោជន៍ខ្លីសម្រាប់ការជឿនលឿនក្នុងអាជីពក៏ដោយក៏ទំនាក់ទំនងបែបនេះជាមួយ Robespierres បានចំណាយអស់ច្រើននៅពេលដែលពួកគេត្រូវបានផ្តួលរំលំនៅខែកក្កដាឆ្នាំ ១៧៩៤ ហើយត្រូវបានបញ្ជូនទៅ guillotine។ ណាប៉ូឡេអុង ជាមនុស្សម្នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួនពីបទសង្ស័យក្បត់ជាតិពេលត្រឡប់មកពីបេសកកម្មការទូតទៅកាន់ទីក្រុង Genoa។ សំណាងសម្រាប់គាត់, គាត់ត្រូវបានដោះលែងក្នុងរយៈពេលពីរសប្តាហ៍ហើយភ្លាមៗបន្ទាប់ពីគាត់បានទទួលតំណែងជាកងទ័ព។ បន្ទាប់មកគាត់បានជួយលុបបំបាត់ការវាយប្រហាររាជានិយមនៅប៉ារីសមុនពេលដឹកនាំការដណ្តើមបានជោគជ័យនៅភាគខាងជើងប្រទេសអ៊ីតាលីដែលបានប្រែក្លាយគាត់ទៅជាឥស្សរជនលេចធ្លោម្នាក់នៅប្រទេសបារាំង។

៣. ណាប៉ូឡេអុងបានឡើងកាន់អំណាចនៅក្នុងរដ្ឋប្រហារមួយ

រដ្ឋប្រហារគឺជារឿងធម្មតាក្នុងកំឡុងបដិវត្តបារាំង, ចុងក្រោយនៃរឿងរ៉ាវដែលបានកើតឡើង ណាប៉ូលេអុងបានវិលត្រឡប់មកពីយុទ្ធនាការយោធាអេហ្ស៊ីបនៅខែតុលាឆ្នាំ ១៧៩៩ បានប្តេជ្ញាថានឹងកាន់អំណាច។ ផែនការភ្លាមៗមួយបានកើតឡើងពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកឃុបឃិតថ្នាក់ខ្ពស់មួយចំនួនដែលបានផ្តល់នូវភាពស្របច្បាប់នៅពេលដែលនៅថ្ងៃទី ៩ ខែវិច្ឆិកា ណាប៉ូឡេអុងបានបង្កើតការដួលរលំនៃបញ្ជីឈ្មោះសមាជិក ៥ នាក់ដែលដឹកនាំប្រទេស។ តើអ្នកបានធ្វើអ្វីខ្លះជាមួយបារាំងពេលដែលខ្ញុំបានចាកចេញក្នុងសភាពដ៏អស្ចារ្យបែបនេះ? គាត់បានស្រែកនៅខាងក្រៅកៅអីរបស់រដ្ឋាភិបាល “ខ្ញុំបានទុកឱ្យអ្នកមានសន្តិភាពខ្ញុំ បានរកឃើញសង្គ្រាម! ខ្ញុំបានបន្សល់ទុកនូវជ័យជំនះដល់អ្នក ខ្ញុំរកឃើញការបរាជ័យ! មួយថ្ងៃក្រោយមកការឈ្លោះប្រកែកគ្នាបានផ្ទុះឡើងនៅក្នុងអង្គនីតិបញ្ញត្តិរវាងពួកអ្នកគាំទ្រនិងពួកប្រឆាំងរបស់ណាប៉ូលេអុងរហូតដល់កងទ័ពបានរើចូលនិងបោសសំអាតអគារ។

ក្រោយមករដ្ឋាភិបាលថ្មីមួយត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយកុងស៊ុលចំនួន ៣ គឺណាប៉ូលេអុងដែលជាកុងស៊ុលដំបូងគេដោយជាអ្នកមានអំណាចបំផុត និងជាអតីតនាយកពីររូបដែលស្ថិតក្នុងផែនការធ្វើរដ្ឋប្រហារ។ នៅឆ្នាំ ១៨០២ ណាប៉ូឡេអុងបានក្លាយជាកុងស៊ុលដំបូងសម្រាប់ជីវិតហើយនៅឆ្នាំ ១៨០៤ នៅអាយុ ៣៥ ឆ្នាំគាត់បានឡើងសោយរាជ្យជាអធិរាជ។

៤. ណាប៉ូឡេអុង និងសម្ដេចប៉ាបមានភាពល្វីងជូរចត់ជាច្រើន

ក្នុងឆ្នាំ ១៧៩១ សម្តេចប៉ាប Pius VI បានថ្កោលទោសជាសាធារណៈចំពោះរដ្ឋាភិបាលបដិវត្តបារាំងក្នុងឆ្នាំ ១៧៩១ នៃប្រទេសបារាំងចំពោះការធានាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាជននិងការរឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិព្រះវិហារ។ ការឈ្លានពានទៅវិញទៅមកនេះនៅតែមាន។ កំឡុងពេលការលុកលុយរបស់ណាប៉ូលេអុងទៅកាន់ភាគខាងជើងប្រទេសអ៊ីតាលីក្នុងឆ្នាំ ១៧៩៦ និង ១៧៩៧ជាផ្នែកមួយនៃយុទ្ធនាការនោះណាប៉ូលេអុងបានវាយប្រហារលើទឹកដីរបស់សម្តេចប៉ាបដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជារដ្ឋប៉ាល់ឡៃដែលលាតសន្ធឹងលើផ្នែកមួយនៃឧបទ្វីបអ៊ីតាលីជាថ្នូរនឹងសន្តិភាព Pius VI បានយល់ព្រមប្រគល់ដីធ្លីប្រាក់និងគ្រឿងអលង្ការសិល្បៈ យ៉ាងណាក៏ដោយបារាំងបានបន្តនិងកាន់កាប់ទីក្រុងរ៉ូមនៅឆ្នាំ ១៧៩៨ បន្ទាប់ពីការធ្វើឃាតឧត្តមសេនីយ៍នៅទីនោះ។

Pius VI ត្រូវបានទម្លាក់និងយកទៅប្រទេសបារាំងជាទណ្ឌិតវិញ គាត់បានស្លាប់នៅខែសីហាឆ្នាំ ១៧៩៩។ សម្តេចប៉ាបបន្ទាប់គឺអាយសៀសទី ៧ បានចាប់ផ្តើមមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយណាប៉ូលេអុង ពួកគេបានចុះហត្ថលេខាលើដាប់ប៊ែតនៅឆ្នាំ ១៨០១ ដែលបានស្ដារឡើងវិញនូវឋានៈរបស់ព្រះវិហារកាតូលិកមួយចំណែកដែលរក្សានូវសេរីភាពខាងសាសនា។ បីឆ្នាំក្រោយមកណាប៉ូលេអុងបានអញ្ជើញ Pius VII ទៅប៉ារីសសម្រាប់ការឡើងគ្រងរាជ្យរបស់គាត់ រឿងព្រេងបញ្ជាក់ថានៅពេលភ្លាមៗគាត់បានដណ្តើមយកមកុដពីសម្តេចប៉ាប(ដែលមានបំណងចង់គ្រងរាជ្យអធិរាជណាប៉ូឡេអុង) ហើយដាក់វានៅលើក្បាលរបស់គាត់ផ្ទាល់។ មិនថាពិត រឺមិនពិតក៏ដោយទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនចាប់ពីចំនុចនោះទៅមុខជាពិសេសបន្ទាប់ពីណាប៉ូលេអុងបានបញ្ចូលរដ្ឋប៉ាល់ឡៃនៅឆ្នាំ ១៨០៩ Pius VII បានឆ្លើយតបដោយការធ្វើបដិវត្តណាប៉ូលេអុងបន្ទាប់ពីនោះព្រះចៅអធិរាជបានអោយគាត់ចាប់ពង្រត់និងឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះ។

៥. កងទ័ពរបស់ណាប៉ូលេអុងត្រូវបានបំផ្លាញនៅប្រទេសរុស្ស៊ី តែមិនមែនចាញ់ដោយសារសង្រ្គាម។

បន្ទាប់ពីឡើងកាន់អំណាចណាប៉ូលេអុងបានប្រមូលផ្តុំជ័យជំនះផ្នែកយោធាមួយទៀតគឺប្រឆាំងនឹង អូទ្រីស ព្រុស្ស៊ី និងសត្រូវដទៃទៀត ប៉ុន្តែសំណាងល្អរបស់គាត់ក្នុងកំឡុងពេលការលុកលុយរបស់រុស្ស៊ីនៅឆ្នាំ ១៨១២ ដែលគាត់បានផ្តួចផ្តើមដាក់ទណ្ឌកម្ម Czar Alexander ពីបទមិនបានគោរពតាមការហាមឃាត់របស់គាត់លើពាណិជ្ជកម្មអង់គ្លេសសម្រាប់យុទ្ធនាការណាប៉ូលេអុងបានបង្កើនចំនួនកងទ័ពប្រមាណពី ៤៥០.០០០ ទៅ ៦៥០.០០០ នាក់ ប្រហែលជាកងទ័ពអឺរ៉ុបធំបំផុតដែលមិនធ្លាប់បានឃើញរហូតមកដល់កាលបរិច្ឆេទនោះ ជាជាងឈរជើងរបស់ខ្លួននៅចំពោះមុខកម្លាំងដ៏ច្រើនលើសលប់នោះជនជាតិរុស្ស៊ីបានដកថយ។

ការប្រយុទ្ធដ៏ធំលើកដំបូងដែលជាការបង្ហូរឈាម ទីបំផុតបានកើតឡើងក្នុងរយៈពេលជាងពីរខែបន្ទាប់ពីការចាប់ផ្ដើមនៃការលុកលុយ បន្ទាប់មកជនជាតិរុស្ស៊ីបានដកទ័ពម្តងទៀតនិងអនុញ្ញាតឱ្យបារាំងកាន់កាប់ទីក្រុងម៉ូស្គូ។ ណាប៉ូលេអុងគិតថាគាត់ឈ្នះ រហូតដល់ដឹងថាកងទ័ពរបស់គាត់ដែលត្រូវបានកាត់បន្ថយ មានការរត់ចោលជួរ និងការរីករាលដាលនៃជំងឺហឺតនឹងមិនអាចរស់បាននៅរដូវរងានៅទីនោះទេ។ គាត់បានបញ្ជាឱ្យដកថយ នៅទីបំផុតអាកាសធាតុធ្ងន់ធ្ងរ ព្រោៈមានការវាយលុកឥតឈប់ឈរទៅលើស្លាបក្រោយរបស់គាត់។ នៅពេលដែលកងទ័ពរបស់គាត់បានចេញពីប្រទេសរុស្ស៊ី វាបានធ្លាក់ចុះដល់ប្រហែលជាពីរបីម៉ឺននាក់។ ដោយមានភាពកក់ក្តៅជាងមុន គូប្រជែងរបស់ណាប៉ូលេអុងបានបន្តការវាយលុកភ្លាមៗដោយបានឈ្នះសមរភូមិ លេភីហ្សី ខែតុលាឆ្នាំ ១៨១៣ និងបានវិលចូលទីក្រុងប៉ារីសពីរបីខែក្រោយមក។

៦. Elba មិនមែនជាពាក្យចុងក្រោយរបស់គាត់ទេ

លក្ខខណ្ឌនៃការនិរទេសរបស់ណាប៉ូលេអុងទៅអេលបាគឺពិបាកខ្លាំងណាស់ ព្រះអង្គបានរក្សាបានតំណែងជាអធិរាជហើយត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិអំណាចពេញលេញលើកោះនេះដែលរួមបញ្ចូលទាំងសិទ្ធិក្នុងការបង្កើតកងទ័ពជើងទឹកតូចមួយនិងរៀបចំពិធីជប់លៀងសម្រាប់ភ្ញៀវកិត្តិយស។ ណាប៉ូឡេអុងបាននិយាយថា ខ្ញុំចង់រស់នៅចាប់ពីរពេលនេៈទៅប្រកបដោយយុត្តិធម៌ និងសន្តិភាព។ ប៉ុន្តែនៅខែមីនាឆ្នាំ ១៨១៥ គាត់បានចុះចតនៅឯឆ្នេរសមុទ្របារាំងជាមួយមនុស្សប្រហែល ១០០០ នាក់ហើយបានចាប់ផ្តើមទៅប៉ារីស។ ណាប៉ូលេអុងបានត្រៀមធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងអង់គ្លេស អូទ្រីស រុស្ស៊ី និងព្រុស្ស៊ី ការបរាជ័យដ៏មហន្តរាយមួយនៅឯសមរភូមិ Waterloo នៅខែមិថុនាឆ្នាំ ១៨១៥ គាត់បានដាក់រាជ្យជាថ្មីម្តងទៀតហើយគាត់ត្រូវបានគេនិរទេសទៅកាន់កោះ Saint Helena ដែលជាកោះដាច់ស្រយាលរបស់អង់គ្លេសនៅភាគខាងត្បូងមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក។ គាត់ក៍បានស្លាប់នៅទីនោះប្រហែលជាជំងឺមហារីកក្រពះ។