តើហុងកុងស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងបែប ប្រទេសមួយប្រព័ន្ធពីរ​ បានដោយរបៀបណា?

នៅពាក់កណ្តាលអធ្រាត្រថ្ងៃទី ១ ខែកក្កដាឆ្នាំ ១៩៩៧ ហុងកុងបានវិលត្រឡប់ទៅកាន់ការគ្រប់គ្រងរបស់ចិនវិញបន្ទាប់ពីមួយសតវត្សកន្លះនៃការគ្រប់គ្រងរបស់អាណានិគមអង់គ្លេស។ ការប្រគល់នេះមានគោលបំណងបង្កើតទំនាក់ទំនង“ ប្រទេសមួយប្រព័ន្ធពីរ” រវាងចិននិងហុងកុងដែលនឹងមានរហូតដល់ឆ្នាំ ២០៤៧ ដោយហុងកុងជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេស។

ចាប់តាំងពីការប្រគល់នេះមកអ្នករស់នៅទីក្រុងហុងកុង បានចោទប្រកាន់ទីក្រុងប៉េកាំងពីបទរំលោភអំណាចរបស់ខ្លួន។ ចលនាឆ័ត្រ គឺជាការតវ៉ាជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ ដែលបានអំពាវនាវឱ្យមានការបោះឆ្នោតឡើងវិញ ដែលត្រូវច្បាស់ថាប្រកបដោយតម្លាភាព បន្ថែមទៀតសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំទីក្រុងហុងកុង។

នៅដើមឆ្នាំ ២០១៦ អ្នកលក់សៀវភៅហុងកុងដ៏ល្បីល្បាញម្នាកត្រូវបានបាត់ខ្លួនដោយមិនមានភ័ស្តតាងពីបាត់ខ្កួននេះឡើយ។ ហើយក្រោយមកត្រូវបានបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំងរបស់ប៉ូលីសនៅក្នុងប្រទេសចិន។ ហើយនៅឆ្នាំ ២០១៩ ការតវ៉ាបានផ្ទុះឡើងយ៉ាងខ្លាំង ដោយមានការចូលរួមពីសំណាក់ប្រជាជននៅហុងកុងរាប់លាននាក់ នៅជុំវិញសេចក្តីស្នើច្បាប់មួយដែលអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើបត្យាប័នប្រជាជនហុងកុងទៅកាន់ប្រទេសចិនដីគោក ដើម្បីធ្វើការជំនុំជម្រះក្ដី។

ទាំង

នេះជាការក្រឡេកមើលអ្វីដែលនាំឱ្យមានទំនាក់ទំនងមិនធម្មតារបស់ហុងកុងជាមួយចិន៖

ប្រទេសចិនកាត់កោះហុងកុងក្នុងសង្គ្រាមអាភៀនដំបូង

ហុងកុងបានស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ចិនជាលើកដំបូងក្នុងរជ្ជកាលរាជវង្សឈីន នៅសតវត្សរ៍ទី ៣ គ.ស។ ហើយវានៅតែជាផ្នែកមួយនៃចក្រភពចិនអស់រយៈពេលប្រមាណ ២០០០ ឆ្នាំ។ ប៉ុន្តែនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៨៤២ និង ១៨៩៨ ចក្រភពអង់គ្លេសបានដណ្តើមកាន់កាប់ជាបន្តបន្ទាប់នូវតំបន់សំខាន់ៗចំនួន ៣ ដែលបង្កើតជាទីក្រុងហុងកុងសម័យទំនើបគឺ៖ កោះហុងកុង Kowloon Peninsula និង New Territories។

តំបន់ទាំងអស់នេះនៅតែស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ចិននៅពេលដែលចក្រភពនេះបានធ្វើសង្គ្រាមជាមួយចក្រភពអង់គ្លេសក្នុងឆ្នាំ ១៨៣៩។ នេះគឺជាសង្គ្រាមអាភៀនលើកដំបូងដោយសារតែប្រទេសចិនកំពុងព្យាយាមបញ្ឈប់អ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀនអង់គ្លេសពីការរត់ពន្ធអាភៀនចូលប្រទេសចិន ដោយការជួញដូរនេះបណ្ដាលអោយបង្កើតទៅជាវិបត្តិអ្នកញៀនច្រើន។

ក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមចិនបានប្រគល់កោះហុងកុងជាបណ្ដោះអាសន្នទៅចក្រភពអង់គ្លេសជាមួយនឹងអនុសញ្ញាចូប៉ីឆ្នាំ ១៨៤១ ។ នៅពេលសង្រ្គាមបានបញ្ចប់នៅឆ្នាំ ១៨៤២ សន្ធិសញ្ញាណានជីងបាន បង្ខំឲ្យ ចិនប្រគល់កោះខាងត្បូងទៅកាន់អង់គ្លេសក្នុងការគ្រប់គ្រង។

ចក្រភពចិនផ្ទេរហុងកុងទៅអោយចក្រភពអង់គ្លេសគ្រប់គ្រង

ការគ្រប់គ្រងលើកោះហុងកុងបានផ្តល់ឱ្យចក្រភពអង់គ្លេសនូវលទ្ធភាពកាន់តែប្រសើរក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មចិន។ ចង់កាន់តែខ្លាំងថែមទៀតវាបានបន្តប្រយុទ្ធជាមួយចិនក្នុងឆ្នាំ ១៨៥៦ និងបានបង្កឱ្យមានសង្គ្រាមអាភៀនលើកទី ២ (ដែលចក្រភពបារាំងក៏បានចូលរួមដែរ) ។ នៅពេលសង្រ្គាមបានបញ្ចប់នៅឆ្នាំ ១៨៦០ អនុសញ្ញាទីក្រុងប៉េកាំងបានបង្ខំឱ្យប្រទេសចិនប្រគល់ឧបទ្វីបកូវូននៅខាងត្បូងនៃខ្សែបែងចែកព្រំប្រទល់ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាផ្លូវព្រំដែន។

នៅថ្ងៃទី ១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៨៩៨ ចក្រភពអង់គ្លេសបានចរចាលើអនុសញ្ញាប៉ីជិងជាមួយចិនលើកទី ២ ដោយលើកនេះបានជួលទឹកដីថ្មីរវាងផ្លូវព្រំដែននិងទន្លេ Shenzhen ដែលជាខ្សែបែងចែករវាងចិនដីគោក និង ហុងកុង។ ការជួលត្រូវបានកំណត់អស់សុពលភាពក្នុងរយៈពេល ៩៩ ឆ្នាំ មានន័យថាចិនរំពឹងថាអង់គ្លេសនឹងប្រគល់តំបន់នេះមកវិញនៅថ្ងៃទី ១ ខែកក្កដាឆ្នាំ ១៩៩៧។

ក្នុងកំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ ចក្រភពជប៉ុនបានរំខានដល់ការគ្រប់គ្រងរបស់អង់គ្លេសមួយរយៈខ្លីនៅពេលដែលវាកាន់កាប់ទីក្រុងហុងកុង។ នៅពេលនោះជប៉ុនក៏កំពុងកាន់កាប់ភាគច្រើននៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ)។ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមប្រទេសរាប់សិបនៅអាស៊ី អាហ្រ្វិក និង អាមេរិក បានទទួលឯករាជ្យពីការគ្រប់គ្រងរបស់ជប៉ុន និង អឺរ៉ុប។ ប៉ុន្តែលើកលែងតែប្រទេសអង់គ្លេសតែប៉ុណ្ណោះ ដែលនៅតែបន្តគ្រប់គ្រងលើហុងកុងដែលជាទឹកដីអាណានិគមចុងក្រោយបង្អស់របស់ខ្លួន។

ថ្ងៃផុតកំណត់សម្រាប់ការផ្ទេរទឹកដីថ្មីទៅអោយចិនវិញ

នៅឆ្នាំ ១៩៨២ ជាមួយនឹងកាលបរិច្ឆេទផុតកំណត់សម្រាប់ការគ្រប់គ្រងដែនដីថ្មីរបស់អង់គ្លេសដែលនឹងជិតមកដល់មេដឹកនាំអង់គ្លេសនិង ចិន បានជួបគ្នាដើម្បីចរចាក្នុងផ្ទេរ និង ការផ្លាស់ប្តូរការគ្រប់គ្រងទឹកដីហុងកុង។

ដោយសារតែការជួលឆ្នាំ ១៨៩៨ មិនបានអនុវត្តចំពោះកោះហុងកុង និង ឧបទ្វីបកូវូន នៅភាគខាងត្បូងនៃផ្លូវព្រំដែនទេ អង់គ្លេសអាចព្យាយាមចរចារក្សាតំបន់ទាំងនោះ។ ទោះយ៉ាងណាលោកស្រីនាយករដ្ឋមន្រ្តី Margaret Thatcher មិនបានគិតថាតំបន់ទាំងពីរនឹងអាចរស់ដោយខ្លួនឯងបានទេ។ បន្ទាប់ពីអាកាសយានដ្ឋានហុងកុង – អាកាសយានដ្ឋានសេកគង់ ស្ថិតក្នុងផ្នែកខាងលើផ្លូវព្រំដែនដែលចក្រភពអង់គ្លេសត្រូវតែវិលត្រឡប់មកគ្រប់គ្រង់វិញ។

អង់គ្លេសបានសំរេចថា នៅពេលដល់ពេលថ្ងៃកំណត់ ដែលនឹងប្រគល់ហុងកុងទាំងអស់ទៅអោយចិនវិញ។ ដែលថាតើប្រជាជនហុងកុងគាំទ្រការប្រគល់អោយចិនគ្រប់គ្រងនេះឬអត់ ដែលទាំនេះមិនមែនជាប្រធានបទនៃការពិភាក្សានោះទេ។

លោក Steve Tsang នាយកវិទ្យាស្ថាន SOAS China នៃសាកលវិទ្យាល័យ London នៃទីក្រុងឡុងបានចោទជាសំណួរថា តើពួកគេមានជម្រើសអ្វី? “ ប្រសិនបើពួកគេនិយាយថា“ គ្មានការចចារទេ” ជនជាតិចិននឹងកាន់កាប់ហុងកុងដោយគ្មានកិច្ចព្រមព្រៀង។ តែប្រសិនបើប្រជាជនហុងកុងប្រកាសឯករាជ្យ នោះកងទ័ពរំដោះប្រជាជននឹងចូលលុកលុយ។ ដូច្នេះគ្មាននរណាម្នាក់ជាជម្រើសទេ ។ ឯករាជ្យភាពមិនមែនជាជំរើសទេ ការបដិសេធ ឬ បដិសេធការធ្វើសមាហរណកម្មក៏មិនមែនជាជំរើសដែរ។

ហុងកុង និង ចិន ចូលដល់ប្រទេសមួយដែលមានការរៀបចំប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធពីរ រហូតដល់ឆ្នាំ ២០៤៧

នៅឆ្នាំ ១៩៨៤ ចក្រភពអង់គ្លេស និង ចិន បានចុះហត្ថលេខាលើសេចក្តីប្រកាសរួមចិន – អង់គ្លេស ដែលគូសបញ្ជាក់ពីផែនការរបស់ពួកគេសម្រាប់ទឹកដីកោះហុងកុង។

សេចក្តីប្រកាសនេះបានកំណត់ថាហុងកុងនឹងក្លាយជាផ្នែកមួយនៃប្រទេសចិននៅថ្ងៃទី ១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧។ ប៉ុន្តែ“ ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ច និង សង្គម” និង“ របៀបរស់នៅ” នៅហុងកុង នៅតែដដែលក្នុងរយៈពេល ៥០ ឆ្នាំ។ នៅក្នុង“ ប្រទេសមួយប្រព័ន្ធពីរ” ការរៀបចំនេះហុងកុងនឹងបន្តធ្វើប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច មូលធននិយម ហើយអ្នកស្រុកនឹងបន្តមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការនិយាយ សារព័ត៌មាន ការជួបប្រជុំគ្នា និង ជំនឿសាសនានានា ក្នុងចំណោមប្រទេសដទៃទៀតយ៉ាងហោចណាស់រហូតដល់ឆ្នាំ ២០៤៧។

នៅឆ្នាំ ២០១៩ ការតវ៉ាបានផ្ទុះឡើងលើសេចក្តីស្នើច្បាប់ដែលប្រជាជនហុងកុងជាច្រើនយល់ថានឹងរំលោភការរៀបចំ“ ប្រទេសមួយប្រព័ន្ធពីរ” ដោយអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើបត្យាប័នទៅកាន់ប្រទេសចិនដីគោក។ ច្បាប់នេះនឹងអនុញ្ញាតឱ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានឃុំខ្លួន និង ធ្វើបត្យាប័នជនល្មើសដែលកំពុងរត់គេចខ្លួន ដែលចង់បាននៅក្នុងទឹកដីដែលហុងកុងមិនមានកិច្ចព្រមព្រៀងធ្វើបត្យាប័នជាមួយរួមទាំងចិនដីគោក និង តៃវ៉ាន់។

ក្រុមអ្នករិះគន់ទៅលើការស្នើរច្បាប់នេះ បានអះអាងថាវាអាចនាំឱ្យមានអ្វីដែលអ្នកខ្លះបានពិពណ៌នាថាជា“ ការចាប់ជំរិតស្របច្បាប់” ។ នៅពេលនោះក្រុមអ្នកតវ៉ាវ័យក្មេងខ្លះបានសម្តែងការព្រួយបារម្ភ អំពី តើជីវិតនឹងទៅជាយ៉ាងណានៅហុងកុង នៅពេលកាលបរិច្ឆេទផុតកំណត់សម្រាប់ការរៀបចំនេះបានកន្លងផុតទៅនៅឆ្នាំ ២០៤៧។